Συχνά σε κοινωνικές εκδηλώσεις ή παρέες γίνεται νύξη ανάμεσα σε ζευγάρια για το ποιος είναι το “αφεντικό” στη σχέση χάριν αστεϊσμού ή χιούμορ. Πολλές φορές όμως, όντως μπορεί εύκολα να διαφανεί ποιος έχει τον έλεγχο στη σχέση, αν και συχνά θεωρείται δεδομένο και προδιαγεγραμένο ο ένας από τους δυο να έχει ένα μικρό ή έως και μεγάλο προβάδισμα.

Όλοι μιλάμε για ισότητα ή ισοτιμία θεωρητικά, αλλά είναι πολύ εύκολο να πέσουμε στην παγίδα των ρόλων και της δυναμικής της σχέσης που ορίζει την ανισότητα και την ανάγκη κάποιος από τους δυο να ελέγχει τα πράγματα ή τη σχέση περισσότερο. Συχνό φαινόμενο είναι ο ένας να έχει παιδική "ανώριμη" συμπεριφορά και ο άλλος να έχει θέση ενηλίκου-γονιού στη σχέση, ή ο ένας να είναι πιο υποτακτικός και ο άλλος κυριαρχικός ή ακόμα ο ένας να έχει τη θέση του "αδύναμου- αρρώστου" και ο άλλος τη θέση του φροντιστή, ή στις μέρες μας ο ένας να εργάζεται και ο άλλος όχι.

Και ποιος μας αναγκάζει να μπαίνουμε σε τέτοιους ρόλους; Ο σύντροφος μας το ζητάει συνειδητά ή εμείς μπαίνουμε και ενδεχομένως αναζητούμε τους συντρόφους που θα μας βοηθήσουν να αναπαράγουμε το πρότυπο σχέσεων που έχουμε μάθει;

Στις σχέσεις αναπαράγουμε τις δυναμικές με τις οποίες είμαστε πιο εξοικειωμένοι ή τους ρόλους στους οποίους έχουμε εκπαιδευτεί από το οικογενειακό μας περιβάλλον και μας κάνουν να νιώθουμε ασφάλεια και οικειότητα, ανεξαρτήτως αν μακροπρόθεσμα μας εγκλωβίζουν και μας ταλαιπωρούν. Για παράδειγμα, αν κάποιος στην οικογένειά του ένιωθε ότι δεν είχε φωνή και δεν ακουγόταν, μπορεί να επιλέξει ένα σύντροφο που να μιλάει εξ ονόματός του. Αν κάποιος άλλος είχε μεγαλώσει σε ένα οικογενειακό πλαίσιο ή σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που τον θεωρούσε ανεπαρκή, μπορεί να έχει την τάση να αναζητά συνέχεια βοήθεια και συνδρομή από τον σύντροφό του.

Αντίστροφα, αν κάποιος έχει μεγαλώσει σε ένα απορριπτικό περιβάλλον ή σε ένα περιβάλλον που έπρεπε ο ίδιος να φροντίζει τον εαυτό του ή και τους άλλους θα αναζητά συνεχώς να έχει τον έλεγχο. Αυτό θα διευρυνθεί πολύ περισσότερο σε μια στενή διαπροσωπική σχέση όπου η αίσθηση της έλλειψης εμπιστοσύνης στο σύντροφο θα φτάνει σε πολύ υψηλά επίπεδα συμπαρασύροντας την αύξηση του ελέγχου που θα ανεβαίνει ακόμα πιο πολύ. Κάποιοι μπορεί να γίνουν πολύ επικριτικοί ή υποτιμητικοί με τον σύντροφο ή ακόμα και βίαιοι στην προσπάθειά τους να κρατήσουν την απαραίτητη απόσταση που θα τους κάνει να νιώθουν ασφαλείς και ότι έχουν τον έλεγχο στη σχέση.

Και στις δυο περιπτώσεις οι άνθρωποι αισθάνονται ανασφάλεια, άγχος και μεγάλη δυσφορία. Ο έλεγχος ή η παραχώρηση του ελέγχου δεν βοηθά κανέναν από τους  δυο σε μια σχέση. Αυτός που ελέγχει νιώθει κούραση, συναισθηματική και σωματική εξάντληση, ενοχές, ενώ αυτός που παραχωρεί τον έλεγχο νιώθει ανεπάρκεια, αδυναμία, συναισθηματική δυσφορία, θυμό και μεγάλο στρες. Το αδιέξοδο είναι κοινός δρόμος.

Τι θα μπορούσε να βοηθήσει; Αρχικά είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι είμαστε σε αυτούς τους ρόλους όσο οδυνηρό μπορεί να είναι για εμάς, αφού μπορεί να πιστεύουμε ότι "ο άλλος φταίει" . Όταν αντιληφθούμε το μερίδιο της ευθύνης μας μπορούμε σταδιακά να αλλάξουμε τον τρόπο που σχετιζόμαστε με τον σημαντικό άλλο. Η ανάληψη πρωτοβουλιών έστω και σε απλά πράγματα όπως το να "πάω σούπερ μάρκετ", ή να κάνω μια δραστηριότητα που με ευχαριστεί μόνος μου ή αντίστροφα να ακούσω τι έχει να μου πει ο άλλος σε μια απόφαση που είναι να παρθεί ή να αφήσω τον άλλο να αναλάβει κάτι που είναι δική μου ευθύνη και ας μη γίνει με το δικό μου τρόπο, ενδεχομένως να ξεκινήσουν να γραφτεί μια καινούργια ιστορία σύνδεσης και συσχέτισης ανάμεσα στο ζευγάρι.

Εφόσον τα πράγματα είναι πολύ παγιωμένα και δύσκαμπτα η βοήθεια του ειδικού είτε ατομικά είτε σε ζευγάρι μπορεί να είναι καταλυτική.

Είναι σημαντικό να συνεργαζόμαστε με τον σύντροφο, να τον αποδεχόμαστε όπως είναι και να ακούμε αυτό που έχει να μας πει. Η εξέλιξη του καθενός μέσα από τη σχέση τη βοηθάει να κρατήσει και να ευδοκιμήσει και οι σχέσεις διαρκούν όταν υπάρχει αλληλοϋποστήριξη και σεβασμός και όχι έλεγχος και αρνητισμός.