Είναι ο ακούσιος σπασμικός πόνος που βιώνει η γυναίκα στον κόλπο κατά την εισχώρηση ή διείσδυση του πέους ή άλλου αντικειμένου, όπως το ταμπόν ή κατά τη γυναικολογική εξέταση. Πολλές φορές η γυναίκα βιώνει αυτό τον πόνο προτού καν γίνει διείσδυση στον κόλπο, μόνο από την ιδέα και τον φόβο ότι πρόκειται να συμβεί.

Ο κολεόσπασμος είναι πολύ συχνό φαινόμενο στις νεαρές γυναίκες που πρόκειται να ολοκληρώσουν την πρώτη σεξουαλική επαφή τους.

Οργανικά αίτια

• οι φλεγμονές (κολπίτις, τραχηλίτις, βαρθολινίτις),
• η ενδομητρίωση, οι δυσπλασίες (διαφράγματα),
• ο ανθεκτικός παρθενικός υμένας,
• σαλπιγγοωοθηκικά αποστήματα - όγκοι ωοθηκών,
• άτεχνη περινεοτομία

Ψυχολογικά αίτια

• Ημιμάθεια,
• παραπληροφόρηση από φίλες και γονείς για τον πόνο της «πρώτης φοράς»,
• κοινωνικο-θρησκευτικές αντιλήψεις και ηθικολογίες περί αμαρτίας και κακής/απρεπούς συμπεριφοράς
• ιστορικό σεξουαλικής κακοποίησης

Άλλες περιπτώσεις που μπορεί να επιφέρουν τον κολεόσπασμο είναι η σεξουαλική κακοποίηση, καθώς επίσης η εμπειρία καταστάσεων που συμπλέκουν τη σεξουαλική επαφή με τη χυδαιότητα, τον τρόμο ή τον πόνο, τόσο ψυχολογικά όσο και οργανικά (όπως μία κολπίτιδα).

Ο κολεόσπασμος είναι ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα για τη νεαρή γυναίκα που μπορεί να κάνει ανεπιτυχώς συνεχείς προσπάθειες για την πρώτη σεξουαλική επαφή της. Κάθε αποτυχία τη γεμίζει με φόβο και τρόμο για το αν είναι φυσιολογική και αγωνία για το αν ποτέ θα καταφέρει να κάνει σεξ. Παράλληλα χρεώνεται το γεγονός ότι δεν ικανοποιεί τον σύντροφό της και γεμίζει με ενοχές και φόβο ότι μπορεί να τον χάσει, όσο εκείνος από την πλευρά του αναρωτιέται γιατί «δεν τον αφήνει», νιώθοντας απόρριψη.

Όσο περισσότερο μπαίνει το ζευγάρι σε αυτή την αναζήτηση και επίμονη προσπάθεια για την εισχώρηση στον κόλπο τόσο περισσότερο χάνονται τα σεξουαλικά ερεθίσματα και η διέγερση (οπότε δεν γίνεται ούτε σωστή εφύγρανση του κόλπου), μετατρέποντας τα σεξουαλικά παιχνίδια σε έναν φαύλο κύκλο έντονου άγχους προσπάθειας και επίδοσης.

Θεραπεία
Κατά την ατομική θεραπεία δίνονται πληροφορίες γύρω από τη φυσιολογία της σεξουαλικής πράξης, οδηγίες με τεχνικές εξοικείωσης, χαλάρωσης, διερεύνησης του σώματος, ενίσχυσης της αυτοεκτίμησης και διευκόλυνσης λεκτικής και εξωλεκτικής επικοινωνίας της γυναίκας αλλά και του ζεύγους γύρω από το σεξ.